Extra

Verstuurd: donderdag 25 december 2008, 10.22 uur

Onderstaand verhaal, grootdeels afkomstig uit een oud boekje over het wadlopen, hebben we geplaatst in de dorpskrant van december 2008. Het gaat over de garnalenvisser Jan Pieter Visser, die in de oorlog vanaf Moddergat naar de Engelsmanplaat liep.

Wadlopen ‘pur sang’

Wadloopzwerftochten zijn de afgelopen zomer een belangrijke activiteit geweest van Oan ‘e dyk, stichting voor ‘natuur, cultuur en bezinning’. Voor het komende seizoen staat het nieuwe programma alweer op www.oanedyk.nl. Naast wadlopen willen we ook aandacht geven aan de natuur en de geschiedenis achter de dijk.

Voor komend jaar hebben we een visvergunning om ook enkele oude vistechnieken, zoals botwant, fuiken en staande netten te demonstreren. We zijn daarnaast begonnen met het verzamelen van informatie over de geschiedenis achter de dijk. Als u ons hierbij kunt helpen, bijvoorbeeld met foto’s of anekdotes over bot steken, de zeehondenjacht of tafereeltjes uit het dagelijkse leven op het wad, dan willen wij hier graag gebruik van maken (we maken scans en hoeven de foto’s niet te hebben). Dit willen we gebruiken om de mensen te informeren.

Onderstaand verhaal hebben we gevonden in het boekje “Wadlopen”, dat verscheen in 1969. Het is geschreven door ene R. IJbema, die in 1948 ergens in de gemeente Westdongeradeel was komen wonen. Hij beschrijft zijn ontmoeting met Jan Visser van de Oere, die in de oorlogstijd vrijwel dagelijks een nachtelijke ‘wadlooptocht’ naar de Engelsmanplaat maakte.

"Het geluk werkte mee. In 1949 ontmoette ik de toen 50-jarige garnalenvisser Jan P. Visser in Moddergat. Een man uit een geslacht van vissers, welke vanouds vanuit Moddergat het waddengebied en de Noordzee hadden bevaren. Maar tevens een man die in de laatste oorlogsjaren 1943 tot 1945 alleen het wad optrok.

Het gehele waddengebied was toen verboden, onveilig terrein. De visserij was praktisch onmogelijk gemaakt. Maar een andere oogst werd door de zee opgeleverd. De vele getorpedeerde schepen gaven vaak vroeg of laat hun min of meer goed verpakte lading prijs aan zee en stroom. En de Engelsmanplaat, gelegen voor de kust van Westdongeradeel, maakte deel uit van de stranden waar die lading terecht kwam. Overdag was een tocht naar de "Kalkman" (zo noemt men langs de kust de Engelsmanplaat) niet mogelijk. De bewaking was streng. Het risico te groot. 's Nachts was het anders. Eenmaal de zeedijk gepasseerd, was men betrekkelijk veilig door het donker.

Visser, wonende op de Oere bij Moddergat, ging dan meest van hieruit in zuidelijke richting de landerijen in en daarna langs boerderij Hania en het zeilhuisje over de zeedijk. Hij ging niet alleen 's zomers, maar ook 's winters. Niet alleen bij helder weer, maar ook bij mist of regen en desnoods bij sneeuwjacht. Wat was de buit, wat vond hij daar? Veel reuzel, verpakt in vaten, noodrantsoenen uit gekapseisde en uit elkaar geslagen reddingboten, hout om de kachel te stoken en blikken met oliën, vetten enz. Alles had toen waarde.

Een onmenselijk zwaar karwei was het vaak om die dingen aan de wal te krijgen. Soms ging het in drie etappes. Goed verpakt spul werd begraven en de volgende nacht verder getransporteerd. Meermalen werd op de plaat een vlot gemaakt van wrakhout en daarop kwam dan de buit. 't Nam soms te veel tijd in beslag. Dan was het water in de hoofdgeul te hoog gestegen. Blijven kon niet. Een volgende eb afwachten was er niet bij. Het daglicht moest tot elke prijs vermeden worden. Dan snel een touw aan het vlot gebonden. Dit tussen de tanden en zwemmend de geul overgestoken.

Ik vroeg hem of nu alleen die buit het belangrijkste was. ’t Antwoord was: Ook al kon er niets aandrijven door bijv. zuid-oostenwind, ik ging toch. De terreinkennis van Visser was zó groot dat hij 's nachts, ook bij mist, onfeilbaar de goede route wist te vinden. Een kompas had hij nooit mee.

Slechts eenmaal was het moeilijk toen bij vriezend weer zeer plotseling een dichte sneeuwjacht opstak. Tijdens deze sneeuwjacht draaide de wind, zodat oriëntatie hierop niet deugde. Terreinkennis baatte niet doordat de sneeuw bleef liggen. Redding daagde toen een geul werd bereikt, welke niet bevroren was. De wetenschap dat het vloed moest zijn, gaf hem zekerheid omtrent de te kiezen richting."

Anshin Schröder en Harm Jan Wilbrink


Foto: Een tocht naar de Engelsmanplaat vanaf Moddergat op 22 oktober van dit jaar. Wadlopers hebben tegenwoordig in de winterperiode surfpakken aan en zijn, behalve met satelietkaarten, kompas en marifoon, vaak ook uitgerust met een gps.


Terug naar het dagboek
Home