Adres: Schoolstraat 5, Emmen (gemeente Emmen)
Dorp
Emmen is een dorp met een stedelijk karakter, ontstaan aan de oostkant van de Hondsrug langs de weg van Coevorden naar Groningen. Het esdorp kent vanaf het einde van de twaalfde eeuw een zelfstandige parochie. De plaats Emmen wordt voor het eerst in 1137 genoemd in verband met een aldaar gelegen herenhof van de bisschop van Utrecht. Deze werd begin veertiende eeuw opgeheven. Emmen was het centrale kerkdorp van enkele middeleeuwse dochternederzettingen: Westenesch, Angelslo, Zuidbarge, en Weerdinge. De ontwikkeling bleef bescheiden tot in de vroege negentiende eeuw toen het oostelijker gelegen kerkdorp Roswinkel nog altijd groter was.
Na de Tweede Wereldoorlog werd de economisch zwakke Drentse zuidoosthoek uitgeroepen tot ontwikkelingsgebied. De rol van verzorgingscentrum voor de regio heeft als gevolg gehad dat in de dorpkern veel oude bebouwing plaats heeft moeten maken voor een meer stedelijke ontwikkeling. Van de brinkachtige structuur van het dorp resteert enkel de kerkbrink (Markt).
Kerk
De Grote kerk is een kruiskerk voorzien van een forse toren met achtkantige lantaarn en gedrongen spits. De romaanse toren stamt uit het einde van de twaalfde eeuw en heeft een onderbouw van behakte zwerfstenen. De bakstenen opbouw wordt geleed door langwerpige spaarvelden die worden afgesloten door gekoppelde rondbogen.
Toren
De toren werd gebouwd aan het einde van de twaalfde eeuw en is rond 1456 verhoogd. Het benedengedeelte bestaat uit granieten zwerfkeien, vergelijkbaar met het koor van de kerk van Odoorn. Erboven staat een opbouw met bakstenen. In 1855-’56 heeft men de torenspits vervangen door de huidige bekroning en de toren gepleisterd. In 1907 werd de bepleistering verwijderd en werd de toren, met uitzondering van de noordzijde, ommetseld. Bij de restauratie in 1972-’76 is de spits vernieuwd. In de toren hangt een in 1877 door de gebroeders Van Bergen uit Midwolda hergoten bronzen klok uit 1456. Oudere klokken zijn in de loop van de tijd verdwenen. Onder de toren zijn drie grafzerken neergelegd, waarvan de oudste uit 1635 stamt.
Geschiedenis
De middeleeuwse kerk, een drieschepig gotisch gebouw, heeft men in 1855-’56 gesloopt en vervangen door het huidige gebouw in neoclassicistische vormen met pilasters en spitsboogvensters. De oude kerk was versierd geweest met muur- en gewelfschilderingen, onder andere van Het Laatste Oordeel en de lijdensvoorstellingen van Christus. Bij opgravingen in 1965 bleek uit de fundamenten dat het koor ouder was dan het schip. Ook werden sporen gevonden van een houten voorganger.
Binnenkant
De gepleisterde binnenkant van de kerk wordt gedekt door een gestukadoord houten tongewelf. Het interieur is gerestaureerd in 1964-’65. Tot de inventaris behoort een doopvont van bentheimer zandsteen uit de eerste helft dertiende eeuw. De kuip ervan rust op vier leeuwen; de friezen zijn gesierd met wijnranken. Het vont verdween in 1855 bij de afbraak van de kerk. Nadat het lange tijd als bloembak dienst had gedaan belandde het uiteindelijk in Drents Museum, die het de kerk uiteindelijk in bruikleen terugschonk.
In de kerk bevinden zich een aantal negentiende eeuwse tekeningen, waaronder een aquarel van de ‘OUDE KERK TE EMMEN’ uit 1887 van J. Reynders Sr. (1823-1889) met gezicht op kansel en interieur van het gesloopte middeleeuwse gebouw. Van zijn hand bevindt zich ook een potloot- en pentekening van ‘De in 1855 gesloopte kerk van Emmen, inwendig’ in het Drents Museum in Assen.
Het orgel aan de westwand van het gebouw werd gebouwd door Roelft Meyer uit Veendam (1872-’73).
Bron:
Monumenten in Nederland, Drenthe (2001)
Waanders Uitgevers, Zwolle; Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist.
Kerken in Drenthe (1999), M.R. Hilbrandie-Meijer. Stichting Drents-Overijsselse Kerken, Delden.
Meer informatie over kerken en orgels in Drenthe
Orgels in Drenthe
Naar historische kerken in Drenthe
Anloo - Zweeloo
(c) 2005 Stichting Vom Himmel hoch
|
