Adres: Noordersingel 1, Noordbroek (gemeente Menterwolde), Groningen
Dorp
Noordbroek is een wegdorp dat in de Middeleeuwen op een dekzandrug ontstond. In de negentiende eeuw verrezen grote boerderijen en linten arbeiderswoningen in de langgerekte plaats. Van oudsher was Noordbroek, samen met Oostwold, het belangrijkste dorp van het Oldambt.
Kerk
De Hervormde kerk van Noordbroek is een indrukwekkend bouwwerk dat binnen enkele tientallen jaren in zijn geheel is opgetrokken in de eerste helft van de veertiende eeuw. Het grootste deel van de kerk is gebouwd tijdens de overgangsfase van de romaanse naar de gotische bouwstijl. Deze romano-gotische stijl, die kenmerkend is voor een groot aantal kerken in Oost-Groningen, komt tot uitdrukking in het fantasierijke gebruik van de indertijd net herontdekte bakstenen.
Qua stijl vergelijkbaar zijn de aangrenzende kerken van Zuidbroek (1300) en Zeerijp (1350). In deze korte periode neemt het gotische element snel toe, wat te zien is aan de verhoogde schipwanden en vensters. Noordbroek neemt hierin een middenpositie in. Alle drie de kerken hebben een lage, losstaande klokkentoren.
Geschiedenis
Zoals vaak gebeurde in de regio is de kerk sterk verwaarloosd geweest in de zestiende eeuw. In de zeventiende eeuw legde een grote brand vrijwel het gehele dorp Noordbroek in de as, waarbij de kerk gespaard bleef.
Binnenkant
Binnenin de kerk bevinden zich meloenvormige koepelgewelven, waarop versieringen zijn aangebracht tussen het jaar 1350 en 1600. Hieronder bevindt zich een groot ‘Laatste Oordeel’ op het koortravee met Maria en Johannes de Doper in geklielde houding voor Christus als Rechter. Deze afbeeldingen kwamen aan het licht bij de restauratie van 1907 en vertonen een grote overeenkomst met de schilderingen in de kerk van Huizinge. Hoewel een brand in 1938 een dike laag roet aan de wanden heeft gezet, werd er geen blijvende schade aan de schilderingen veroorzaakt. Bij de restauratie van 1968-1974 zijn de wanden bepleisterd gebleven.
Interieur
De kerk van Noordbroek heeft een zeer gedetailleerd uitgewerkt achttiende eeuws interieur, waarvan de preekstoel uit 1757 het meest in het oog springt.
Orgel
In 1627 is er al sprake van een orgel in Noordbroek en deze werd in de jaren 1695-’96 vernieuwd door de beroemde orgelbouwer Arp Schnitger. De huidige klank van het instrument wordt mede bepaald door het werk van A.A. Hinz, die het orgel in 1768 veranderde. Uniek is dat het orgel in de vorige eeuw niet gerestaureerd is, wat het klankbeeld zeldzaam authentiek maakt.
Toren
Typisch is de los van de kerk gebouwde toren uit de eerste helft van de veertiende eeuw. Deze “Olle Dodde” is een ongelede toren met zadeldak, zoals er veel te zien zijn in het nabijgelegen Duitse Ost-Friesland.
Bron:
Monumenten in Nederland, Groningen (1998). Waanders Uitgevers, Zwolle;
Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist.
Restauratie Hervormde kerk en toren Noordbroek (1975). H.G. De Olde,
Nederlandse Hervormde kerk, Noordbroek.
De oude dorpskerken boven de grote rivieren (1982), Gé Verheul.
De Haan / Unieboek bv, Bussum..
Kerken in Groningen (1995), Ada van Deijk. Walburg Pers, Zutphen.
Langs de oude groninger kerken (plm. 1973), R. Steensma.
Bosch & Keuning N.V., Baarn.
(c) 2004-2005 Stichting Vom Himmel hoch
|
