Nieuws
"Samenleving vraagt om nieuwe kijk op kerkgebouwen"
17 juni 2006, Woudrichem
Massale sloop voorkomen
De Task Force Toekomst Kerkgebouwen stelt op basis van een breed scala aan signalen uit de samenleving dat een nieuwe en positieve visie op kerkgebouwen hard nodig is. Deze visie moet uitgaan van de kansen die deze gebouwen bieden, en niet – zoals nu gebeurt – de problemen en sloop centraal zetten.
De burgerinitiatiefgroep is in de eerste vier maanden van haar nog prille bestaan van alle kanten benaderd: door actiegroepen voor kerkgebouwen, vele burgers, overheden, politieke partijen, kerkbeheerders, bouwbedrijven, en groeperingen die een kerkgebouw zoeken voor hun activiteiten. Er lijkt een groeiende maatschappelijke en politieke behoefte om de massale sloop van kerkgebouwen te voorkomen en deze gebouwen levend deel van de samenleving te laten zijn.
Locale identiteit en sociale cohesie
De Task Force is blij met de positieve aandacht voor haar werk en de eerste resultaten van haar activiteiten. Mede door de media- en burgeraandacht voor de “stop-de-sloop”-actie lijkt de discussie over de toekomst van kerkgebouwen meer op de maatschappelijke agenda te komen. De Task Force verstrekt expertise aan verscheidene locale groeperingen en mensen die opkomen voor “hun” kerkgebouw. Er ontstaat in een aantal gemeenten langzaam maar zeker een beter klimaat voor het behoud van kerkgebouwen die op de nominatie staan of stonden om gesloopt te worden, zoals de Sacramentskerk te Tilburg en de St. Jozefkerk te Kaatsheuvel. Gemeentebesturen realiseren zich vaker dan voorheen dat de sloop van kerkgebouwen niet alleen een probleem van kerkgemeenschappen is, maar tevens voor de locale identiteit en sociale cohesie.
Sommige landelijke en regionale politieke partijen hebben recent besloten het behoud van kerkgebouwen meer aandacht te geven, ook in financiële termen. Landelijke financieringsinstellingen hebben de Task Force meegedeeld mee te willen denken over innovatieve financieringsvormen. Zowel de Rooms-katholieke Kerk en de Protestantse Kerk Nederland hebben recent een landelijke adviesgroepen opgericht om de toekomst van kerkgebouwen meer aandacht te geven. De Task Force is in contact met beide adviesgroepen.
Goede en slechte voorbeelden
De Task Force concludeert in haar vergadering van 14 juni jl. dat er door de jaren een eigenaardige ontwikkeling is ontstaan, die snel doorbroken moet worden: steeds meer “overtollige” kerkgebouwen worden gesloopt, maar de vraag naar de beleving en gebruiksmogelijkheden die kerkgebouwen bieden neemt toe. Soms is het zo dat de ene lokale geloofsgemeenschap inzet op de sloop van hun kerk, maar dat geloofsgemeenschappen in andere gemeenten, buitenlandse christelijke congregaties of andere spirituele groepen of instellingen om deze gebouwen zitten te springen. Ook kunnen “overbodige” kerkgebouwen meestal op een prachtige manier worden herbestemd, waaronder voor publieke functies zoals wijkcentra of cultuurpodia. Op veel plaatsen in Nederland zijn hiervan mooie voorbeelden te vinden. De Task Force zal goede en slechte voorbeelden via een website toegankelijk maken.
De groep stelt dat, als vraag en aanbod beter bij elkaar kunnen worden gebracht, heel wat kerkgebouwen gered kunnen worden en zelfs vaak een (al dan niet gedeeltelijke) spirituele, sociale, culturele of belevingsfunctie kunnen houden. Dit vereist echter openheid en flexibiliteit bij kerkleiders- en eigenaren, overheden en bewoners. Ook moeten kerkgebouwen meer toegankelijk en aantrekkelijk worden. De Task Force ontwikkelt hiervoor de actie Open Kerk.
Meer openheid
De landelijke burgergroep vindt het zeer bemoedigend om te zien hoe overal in Nederland lokale groepen mensen op een bevlogen manier proberen kerkgebouwen een nieuwe toekomst te geven, soms tegen de verdrukking in. Vernieuwende vormen van herbestemming of -gebruik worden uitgewerkt, en mensen zetten zich soms extra in om nieuw leven in geloofsgemeenschappen, dorpen en wijken in te blazen. Maar veel van die burgergroepen stuiten op onbegrip bij kerkleiders, die hun streven naar winstmaximalisatie door sloop en verkoop doorkruist zien. Hierin moet verandering komen.
De Task Force stelt dat de laatste tijd een pril en nog kwetsbaar proces ingang gezet lijkt te zijn waar creativiteit, meer openheid, toekomstgerichtheid en aandacht voor rol van kerkgebouwen in de samenleving centraler komen te staat.
|
