Nieuws

11 november 2002

Positief gesprek met Deventer wethouder

De stichting Vom Himmel hoch heeft een gesprek gehad met de Deventer wethouder Fleskes van cultuur op vrijdag 8 november. Namens de stichting waren de bestuursleden Rasmus Dons en Harm Jan Wilbrink bij het gesprek aanwezig, terwijl de gemeente Deventer, behalve door de wethouder, ook werd vertegenwoordigd door de heer Magdelijns, teamleider van monumentenzorg en archeologie. Inzet van het gesprek was, behalve een eerste kennismaking, een uitwisseling van gedachten omtrent de toekomst van de Mariakerk.

In dit artikel wordt eerst de achtergrond van het gesprek geschetst, gevolgd door een korte samenvatting van het besprokene.

Aanleiding

De aandacht van de stichting Vom Himmel hoch voor de Deventer monumentale kerk is gewekt door een krantenartikel in de Deventer Post van 15 mei 2002 onder de kop: Mogelijk horeca in de Mariakerk. De bijgevoegde foto laat een gezelschap feestvierders zien met een glas in de hand in de deur van het oude kerkgebouw. Uit de tekst blijkt dat de kerk al een half jaar leeg staat, en dat de stichting die het beheer over de kerk voert, de Stichting Arsenaal/Mariakerk, er duidelijk mee in haar maag zit.

Het artikel meldt: "Ondertussen zijn er verschillende voorstellen bij de stichting op tafel gekomen omtrent de invulling. Op dit moment heeft het plan van het driemanschap Kuiper, IJzermaan en Van Weezenbeek de meeste kans van slagen." Duidelijk wordt dat het driemanschap ambitieuze plannen heeft en de kerk ingrijpend wil verbouwen. Het openbreken en aanleggen van een andere deuropening wordt zelfs overwogen. Verder worden plannen voor een uitgebreide geluidsisolatie onthuld, zoals bijvoorbeeld een box-in boxidee. Het blijkt dat de gesprekken tussen de beherende stichting en het driemanschap al een half jaar gaande zijn.

Vervolg

Een week later, op 22 mei, is in hetzelfde blad de kop te lezen: kogel bijna door kerk. Ondanks de voortvarende titel blijken de plannen voor horeca tot enige argwaan bij omwonenden te leiden.

Een andere mogelijke exploitant van de kerk blijkt Paul Moerkerken te zijn, die een soort permanente antiekmarkt in de kerk wil organiseren. Voordeel van zijn plan is dat ingrijpende verbouwingen achterwege kunnen blijven.

Directeur Te Riele van de Deventer VVV ziet wel wat in het horecaplan. "Zoiets heb je hier in de binnenstad niet. Zo’n invulling is een verrijking van de stad." En: "Je ziet het meer in Nederland: monumentale- of kerkgebouwen die een dergelijke bestemming hebben. Dus waarom hier niet?"

Een inwoner van Deventer, de heer Havelaar blijkt een brief naar Fleskes te hebben geschreven om hem te wijzen op het cultuurhistorische belang van de kerk waarin Sweelinck in 1562 is gedoopt. "Als het moet, teken ik bezwaar aan", meldt hij strijdbaar.

Reacties

Beide berichten leiden tot de brief die de stichting Vom Himmel hoch op 23 mei richt aan de stichting Arsenaal/Mariakerk, wethouder Fleskes en de VVV-directeur Te Riele. Behalve een pleidooi voor de cultuurgeschiedenis biedt de stichting aan mee te denken over "waardige herbestemming van de kerk".

De brief van Vom Himmel hoch wordt beantwoord met een korte reactie van de Stichting Arsenaal/Mariakerk. Hierin wordt eerst de positie van deze stichting enigszins uitgelegd (de stichting heeft de kerk gerestaureerd en weer toegankelijk gemaakt). Vervolgens wordt betoogd dat Vom Himmel hoch op het verkeerde been is gezet door de pers, omdat een horecavergunning in het verleden reeds wás afgegeven. De brief eindigt met: "Momenteel zijn wij in bespreking met een nieuwe huurder. Er zullen belangrijke investeringen worden gedaan in de sfeer van geluidsisolatie. Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd."

Vom Himmel hoch reageert op 2 juli 2002 per brief dat ze het betreurt dat de Stichting Arsenaal/Mariakerk geen gebruik wil maken van de kennis en expertise die ze meent te kunnen leveren. Omdat het meedenken over de plannen er niet langere inzit deelt Vom Himmel hoch mee dat ze nu zal proberen de horeca-ideeën te dwarsbomen. De gemeente Deventer wordt hierover ingelicht. Later wordt een officieel standpunt van de stichting over herbestemming van oude kerken eveneens naar de gemeente gezonden. Deze verklaring kunt u op de website lezen onder het kopje ‘herbestemming kerken’. De gemeente Deventer geeft aan dat ze zich buigt over de zaak en de argumenten van de stichting bij haar besluit zal betrekken.

Deventer Dagblad

Op 20 juli verschijnt er een artikel in het Deventer Dagblad waarin de mening van de stichting Vom Himmel hoch wordt weergegeven. Hierin wordt voor het eerst het alternatief naar buiten gebracht dat de stichting voor de herbestemming in gedachten heeft: een Museum voor Moderne Devotie. Later wordt het idee verruimd onder de noemer: Centrum voor Devote Cultuur van de IJsselvallei. De rijke religieuze cultuur van het IJsselgebied, beginnende bij de kerstening onder leiding van Lebuïnus, kan hierbij aan bod komen, naast aandacht voor Deventer als bisschopsstad, de kloostercultuur in de IJsselvallei, de beweging van de Moderne Devotie en ontwikkelingen in het IJsselgebied ten tijde van de Reformatie. Het is naar de mening van de stichting Vom Himmel hoch een leemte dat een dergelijk centrum niet bestaat.

Tot woensdag 30 oktober is het redelijk rustig gebleven rond de Mariakerk. Vom Himmel hoch probeert weliswaar de media te mobiliseren en de Stichting Arsenaal/Mariakerk blijft plannen ontwikkelen samen met het driemanschap, maar de gemeente Deventer zwijgt en bezint zich. Aan deze situatie komt een einde als wethouder Fleskes de Stichting Arsenaal/Mariakerk het advies geeft om "in zee te gaan met andere kandidaat-exploitanten" (Deventer Post, 30 oktober 2002). De geluidsoverlast en de poort naar de binnentuin blijken toch te problematisch te zijn in het plan van het horeca-driemanschap. Hoewel het bericht door Vom Himmel hoch als hoopvol wordt ervaren bestaat er zorg over de slotopmerking van Fleskes in het citaat: "Het is doodzonde dat zo’n mooi gebouw niet voor het publiek toegankelijk is. Ongeacht de invulling" (Deventer Post, 6 november 2002).

Gesprek

Met bovenstaande informatie in het achterhoofd zijn de bestuursleden op vrijdag 8 november het gesprek met de heren Fleskes en Magdelijns ingegaan. Tijdens het gesprek ontstaat er al snel een positief en constructief klimaat. De conversatie heeft een sterk cultureel karakter, waarbij zelfs zaken als de relatie tussen Geert Grote en de katholieke kerk ter sprake komen (is een katholieke kerk wel de meest aangewezen plaats om aandacht aan Geert Grote te besteden?). Als de heer Fleskes vraagt of de stichting mee wil denken over een herbestemming van de kerk antwoorden de bestuursleden positief. De stichting Vom Himmel hoch zal onderzoeken of het mogelijk is een Centrum voor Devote Cultuur van het IJsselgebied van de grond te krijgen. Zij zal hiertoe gesprekken beginnen met relevante organisaties. Wel wil de stichting in dat geval kunnen beschikken over informatie over de kerk, inclusief de financiële situatie. Ook wil de stichting dan graag het gebouw van binnen bekijken. De heer Fleskes wil hierop aansturen.

Aan het einde van het gesprek ontvangen beide heren van de gemeente Deventer een uitnodiging voor het Dan Sus Dan So-concert dat een dag later in Diepenveen zal worden gehouden.

Voor het einde van de maand november zal er bericht komen over het horecaplan van het driemanschap. Er een half jaar voorbijgegaan waarin vrijwel geen vorderingen gemaakt zijn ten aanzien van dit onderwerp en dat vindt de stichting Vom Himmel hoch jammer. De toekomst van de kerk lijkt naar de mening van de stichting toch wat zonniger te zijn geworden. Er wordt met spanning afgewacht.