Overheden moeten maatschappelijke functie van kerkgebouwen veel serieuzer nemen

Tilburg, Woudrichem, 23 juni 2007

Minister Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft de Task Force Toekomst Kerkgebouwen per brief meegedeeld de discussie over een “deltaplan voor de toekomst van kerkgebouwen” in het kader van de aanpassing van het monumentenstelsel en het Jaar van het Religieus Erfgoed in 2008 te willen plaatsen. De aandacht van de regering voor religieus erfgoed wordt door de andere overheden verwelkomd, zo bleek uit de positieve reacties van provincies en gemeenten op de oproep van de Task Force aan de regering.

De Task Force Toekomst Kerkgebouwen is groot voorstander van het behoud van kerkgebouwen voor maatschappelijke functies en – daarmee – het samenbrengen van mensen. Ze vindt dat overheden deze functies veel serieuzer moeten nemen. Kerkgebouwen zijn gebouwd als gemeenschapsgebouwen. Met de sloop van kerkgebouwen verdwijnen niet alleen de beeldbepalende en karakteristieke gebouwen zelf, maar tegelijkertijd ook de sociale functies die er een plek in hadden. Daarmee tekent zich een gevaarlijke tendens af, die negatief effect heeft op de leefbaarheid en sociale cohesie van wijken en dorpen.

Als onderdeel van het begin juni gehouden Jaarcongres van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) vond -op voorstel van de Task Force en de Vereniging Beheerders van Monumentale Kerkgebouwen in Nederland (VBMK) - een zeer goed bezocht seminar plaats in de herbestemde Stefanuskerk te Utrecht, die nu in gebruik is als centrum voor ‘community arts’ in de wijk Overvecht. Het is een gebouw dat demonstreert hoe een voormalig kerkgebouw opnieuw kan functioneren als bindmiddel voor sociale cohesie in een stadswijk.

Gemeentebesturen worden nog te vaak overvallen door besluiten tot sloop van kerkgebouwen, die in kleine kerkelijke kring zijn genomen. Dr. Frank Petter, voorzitter van de Task Force, en burgemeester van Woudrichem, roept gemeentebestuurders op de passieve houding te laten varen en plaatselijke conflicten rond de bestemming van kerkgebouwen voor te zijn. Hij stelde dat gemeenten door creativiteit en visie te tonen kerkgebouwen kunnen helpen behouden. Vraag en aanbod moeten ook beter bij elkaar worden gebracht. Er zijn veel geloofsgemeenschappen en andere groepen op zoek naar een gemeenschapsgebouw.

De Task Force vindt dat gemeentebesturen actief de situatie van kerkgebouwen in de eigen gemeente moeten inventariseren en kijken naar de kansen die deze gebouwen bieden voor de leefbaarheid, identiteit en sociale cohesie van wijken en dorpen. Een aantal gemeenten, waaronder Maastricht en Utrecht is daarmee al op een hele goede manier bezig.

Van veel gemeenten kan dat echter nog niet worden gezegd. Sommige gemeenten sturen -vaak aangespoord door de kerkleiding- zelfs actief aan op sloop van kerkgebouwen, waardoor ze lijnrecht tegenover burgers komen te staan die kerkgebouwen voor kerk-, sociale of culturele functies in stand willen houden. De Task Force wordt bij veel conflictsituaties in het land te hulp geroepen.

De Task Force is blij met de toezegging van de regering en VNG het religieus erfgoed meer aandacht te geven, en hoopt dat intenties snel worden omgezet in daden.