“Amsterdam moet sloop van kerkgebouwen verhinderen”

Persbericht, 20 augustus 2007

Voor verscheidene kerkgebouwen in Amsterdam dreigt op dit moment de slopershamer, of zijn sloopplannen in voorbereiding. De Task Force Toekomst Kerkgebouwen vraagt – in een recent verzonden brief - de gemeente Amsterdam en de deelraden de aangekondigde sloop van de kerkgebouwen te verhinderen. Zij vraagt tevens om een standaard onderzoek naar mogelijkheden voor behoud en herbestemming van vrijkomende kerkgebouwen op te nemen in het gemeentelijk beleid.

In de hoofdstad kampen de Rooms-katholieke kerk en de Protestantse Kerk Amsterdam, net als in het hele land, met een sterke daling van het aantal kerkleden. De reactie daarop is de afstoting van een groot deel van de gebouwen. De besluitvorming hierover vindt voornamelijk binnenkerkelijk plaats, de gemeenten en bewoners worden doorgaans pas ingelicht als het besluit rond is. Vaak is er dan al een overeenkomst met een nieuwe eigenaar, waar soms zelfs een sloopbeding in is opgenomen. Inspraak voor de buurt over de toekomst van zo’n gebouw is dan niet meer mogelijk.

Amsterdam kent mooie voorbeelden van kerkgebouwen die een nieuwe functie kregen. Veel zijn in eigendom van de Stichting Stadsherstel. De Task Force stelt: “Burgers hebben de sloop van bijzondere kerkgebouwen zoals de Vondelkerk en de Posthoornkerk weten te voorkomen, vaak tegen de stroom in.” Kerkgebouwen die ondanks verzet van burgers verloren gingen zijn bijvoorbeeld de Vincentiuskerk en De Liefde (1990). De sloop in 2004 van de Thomas van Aquinokerk in de Rijnstraat noemt de Task Force in de brief aan de gemeente Amsterdam “een dramatisch verlies van belangrijk erfgoed, dat volop mogelijkheden bood voor een mooie herbestemming”. De Task Force vraagt aan Burgemeester en Wethouders, de gemeenteraad en de deelraden van Amsterdam om structureel beter gemeentelijk beleid om een kaalslag te voorkomen.

Het gaat bij die kaalslag voor een groot deel om naoorlogse kerkgebouwen. In de religieuze architectuur was dit een belangwekkende en creatieve periode. Gebouwen die dreigen te verdwijnen zijn bijvoorbeeld de Pius X-kerk in Slotervaart, van Jan van der Laan. Eén van de grondleggers van de Bossche School-stroming. In Osdorp wordt De Opgang bedreigd. Een gebouw dat door het Gemeentelijk Bureau Monumenten en Archeologie uitgeroepen was tot één van de ‘Parels van Nieuw-West’. In Oost heeft de Deelraad een besluit tot sloop genomen voor de Christus Koningkerk, een gebouw dat in 2003 nog de status kreeg van gemeentemonument.

De Task Force steunt de Amsterdamse campagne “Nieuw leven voor oude gebouwen”, van de Stichting Agora Europa, die eind augustus in de hoofdstad van start gaat. In de campagne worden 26 gebouwen belicht die een nieuwe toekomst verdienen. Daaronder bevinden zich ook 6 kerkgebouwen, waarvan drie in Amsterdam-Noord. De Rooms-katholieke kerk overweegt daar vrijwel al haar gebouwen af te stoten, om er één nieuw kerkgebouw te gaan bouwen. De Task Force vindt dit een onbegrijpelijke verspilling. Zij vindt dat voor deze en andere Amsterdamse kerkgebouwen in overleg met de gemeente Amsterdam, de betrokken deelraad en bewoners een goede oplossing moet worden gezocht, waarbij het behoud van de bestaande kerkgebouwen voorop staat.

De Task Force Toekomst Kerkgebouwen is van mening dat kerkgebouwen die hun oorspronkelijke functie verliezen bij voorkeur een sociale of maatschappelijke functie zouden moeten behouden.
“Kerkgebouwen zijn echte gemeenschapsgebouwen, en kunnen een belangrijke rol spelen in het sociale integratie- en wijkbeleid van zowel gemeente als overheid. Maar daartoe moeten deze gebouwen wel in stand worden gehouden”.