Kerken in verval (3), Sint Josephkerk Dongen
Een spookgebouw met twee dode duiven

Reformatorisch Dagblad, 24 januari 2007

De landelijke Taskforce Toekomst Kerkgebouwen, een stichting die zich inzet voor het behoud van kerken, luidt de noodklok. Vorige week riep de stichting de mogelijke coalitiepartners op afspraken te maken over een deltaplan voor de toekomst van de kerkgebouwen in Nederland. Honderden kerken zijn sterk in verval en dreigen gesloopt te worden. „De situatie is zeer urgent.”

De dreigende sloop van de Sint Josephkerk in Dongen zorgt voor veel emotie in de Brabantse plaats. De in neogotische stijl gebouwde kerk staat inmiddels al enkele jaren leeg. Er is een groot contrast tussen de met puin bezaaide vloer en de prachtige gebrandschilderde ramen.

DONGEN - „Kijk, de storm van vorige week heeft niets van de kerk vernield.” Jan van Erven wil onderstrepen dat de voormalige rooms-katholieke parochiekerk Sint-Joseph in Dongen echt nog niet plat hoeft. Een voorbijganger is het er niet mee eens. „Zo’n groot gebouw is toch onbetaalbaar. Sorry, ik ben wel rooms, maar dan hadden ze beter voor dit gebouw moeten zorgen. Het staat al vijf jaar leeg.”

Een gemeenteambtenaar is zo vriendelijk om het gebouw te openen. De gemeente is eigenaar van het gebouw en heeft vorige week het principebesluit genomen om definitief over te gaan tot sloop, tot grote spijt van veel inwoners van Dongen. De kwestie zorgt al vele jaren voor heftige emoties.

De Sint-Josephkerk werd in 1907 in neogotische stijl gebouwd. In 1958 werd de kerk uitgebreid door een Dongense architect. De oude, neogotische voorgevel maakte plaats voor een gevel in de architectuur van de traditionele Delftse School.

Toen de kerk in handen kwam van de burgerlijke gemeente Dongen, kondigde deze in april 2004 aan het gebouw te zullen slopen, dit gezien de slechte staat van onderhoud en de onmogelijkheden om te komen tot herbestemming. Op de plaats van de kerk moest een multifunctioneel centrum komen voor een aantal sociaal-culturele instellingen en verenigingen.

Het bericht was aanleiding voor de oprichting van de stichting St.-Joseph blijft! In een rapport werd de bouwtechnische staat van het gebouw beschreven en werd herbestemming tot sociaal-cultureel multifunctioneel centrum onderzocht. De conclusie was dat de kosten van herbestemming lager waren dan die van nieuwbouw. Het mocht niet baten. Op 17 januari 2007 besloot het college definitief tot sloop, hierbij het advies van gemeentelijk monumentencommissie negerend.

Twee leden van de stichting St.-Joseph blijft! wachten bij de ingang van het gebouw. Wim Sprangers heeft een album meegenomen met foto’s en tekeningen. De stichting laat het er niet bij zitten. „We gaan opnieuw bezwaar aantekenen”, zeggen beide stichtingsleden resoluut. „Herbestemming van deze kerk is voor de gemeente veel voordeliger, te meer omdat de aannemer hiervoor prijsgaranties heeft afgegeven.”

Als de gemeenteambtenaar hoort dat twee leden van de stichting ook bij de kerk aanwezig zijn, vindt hij het ongepast om samen met hen naar binnen te gaan. „De kerk is al jaren dicht voor publiek.” De twee stichtingsleden hebben er vrede mee en vertrekken.

De kerk toont van binnen een bedroevende aanblik. Alsof er een beeldenstorm heeft gewoed. De kerkbanken zijn weggehaald, evenals het altaar en de beelden. Overal liggen stenen en planken. Lekkend water drupt op de trap naar de galerij. Op de vloer voor de trap liggen twee dode duiven, letterlijk uitgehongerd.

De gebrandschilderde ramen zijn voor een deel afgedekt met planken, om ze te beschermen tegen stenen. Het kerkorgel op de galerij is weg. Een onooglijk elektronisch orgeltje staat op de plek waar eens het altaar stond, bedekt met stof en gruis.

Opschriften die herinneren aan het verleden zijn weg. Maar op de galerij staat nog een houten bord met de tekst „Gloria-lied”, kennelijk bedoeld voor het koor. „Eer God, die ons Vader is, Weest allen welgemoed. Looft Hem, gij zult in vrede zijn, aanbidt al wat Hij doet.”

Kerkgangers zijn er niet meer. Wel twee dode duiven. De deur valt knersend dicht.

Dit is het derde deel in een zesdelige serie over kerken die sterk in verval zijn of bedreigd worden door de slopershamer. Vrijdag deel 4.