Verdacht afbranden van lege kerken vraagt om onderzoek

Trouw, 8 mei 2007


Kerken worden vaak ondanks de plannen niet gerestaureerd. Ze branden af of worden snel gesloopt. ’De overheid moet dit onderzoeken.’

Kerkgebouwen die niet meer in gebruik zijn branden opvallend vaak af of worden snel gesloopt, schrijft de ’Task Force Toekomst Kerkgebouwen’ (TFTK). In een persbericht pleit het burgerinitiatief voor extra aandacht van politie en verantwoordelijke ambtenaren.

Alleen de klokkentoren van de Lourdeskerk overleefde de verwoestende brand in de kerk van 12 maart in Tilburg. Er waren juist onderhandelingen gaande over de herbestemming van het gebouw. Sinds 1998 werd de ruimte gebruikt door een aantal verenigingen. De gemeente Tilburg en buurtbewoners hadden zich in het najaar van 2006 uitgesproken voor behoud van de kerk uit 1965, maar de projectontwikkelaar twijfelde over de financiële haalbaarheid van het plan om er acht woningen in te bouwen: alleen de klokkentoren kon volgens de eigenaar bewaard blijven, de rest van het terrein zou worden ingericht met woningen. Na de brand gaf de gemeente volgens de TFTK erg weinig prioriteit aan een onderzoek naar de oorzaak van de brand, maar dit weersprak de politie later. De politie sluit brandstichting niet uit. Ze heeft echter nog geen daders kunnen vinden.

Ook de St. Willibrorduskapel in Beekbergen bij Apeldoorn stond al enige tijd leeg. De eigenaar van de kerk, het bestuur van de Emmaüsparochie, overwoog verkoop van de kavel met mogelijkheid tot woningbouw. De Vrienden van Sint Willibrord verzamelden 56 handtekeningen voor een petitie waarin werd gepleit voor restauratie van de houten kapel. „We wilden de restauratie betalen met de opbrengst van inzamelingsacties. Na restauratie zou het gebouw kunnen dienen als ontmoetingsplek, stiltecentrum en repetitieruimte”, vertelt Carin Steur, woordvoerder van de vriendenvereniging. In maart 2007 was er volgens de gemeente nog geen reden tot de afbraak van de kerk. Op 29 april legde een brand het hele gebouw in de as. Zowel de politie als de Vrienden vinden het opmerkelijk dat de parochie – niet bereikbaar voor commentaar – nog geen aangifte heeft gedaan van de brand; zonder aangifte kan de dader niet vervolgd worden. De politie meldt dat de brand niet uit zichzelf is ontstaan.

Op zaterdagmorgen 24 maart om half zeven ging de sloophamer in de Nazarethkerk in Oosterhout. Zonder waarschuwing van buurtbewoners en ondanks een bezwaarschrift van de TFTK én een voorstel van het Cuypersgenootschap om het gebouw de status van gemeentelijk monument te geven. Binnenkort wordt ook de Don Boscokerk in Alkmaar op bijna dezelfde wijze gesloopt, zo meldt de TFTK: ook daar bleef een verzoek tot toekenning van gemeentelijke monumentenstatus onbeantwoord.

„De indruk moet niet ontstaan dat problemen rond afgestoten kerkgebouwen door dieven in de nacht opgelost kunnen worden. De Task Force wil zich niet uitspreken over de schuldvraag rond de branden, maar vraagt de politie en politiek verantwoordelijke gemeentevertegenwoordigers om onderzoek in te stellen naar branden, onzorgvuldige procedures en onverwachts snelle sloop van kerkgebouwen.”

Magda Looij van het Cuypersgenootschap, voor het behoud van 19de en 20de-eeuwse architectuur, merkt op dat veel gebouwen die nog nét geen vijftig jaar oud zijn, met sloop bedreigd worden. Pas als een gebouw ouder is dan een halve eeuw, kan het de monumentenstatus verkrijgen.