Adres: Canterlandseweg 63, Gytsjerk (Giekerk) (gemeente Tytsjerksteradiel (Tietjerksteradeel))
Op gezag van de bisschop van Utrecht Willem van Gelder is omstreeks 1120 de kerk van Gytsjerk gebouwd en gewijd aan de Heilige Martinus.
DE BUITENKANT VAN DE KERK
De kerk is deels van tufstenen en grote bakstenen, zogenaamde “friezen” opgebouwd. De toren, die aan de zuidkant van de kerk stond, is ín 1869 afgebroken en daarna vervangen door een torentje op de westkant van de kerk. *)
Het kerkgebouw bestaat uit een eenschepige ruimte, waarvan het driedelig koor een halfronde
koorsluiting heeft.
Het dak aan de oostkant is vijfzijdig en de koorsluiting is aan de buitenkant versierd door een
zone met kolonetten van roze zandsteen, een van de weinige sporen van antieke invloed in
Fryslân.
De zuidmuur heeft een vijftal rondbogige ramen en een aantal spaarvelden, rondboognissen,
die op dichtgemetselden vensters lijken. Ook de noordmuur heeft spaarvelden en
onder de dakrand van de zuidkant, de oostkant en gedeeltelijk de noordkant van de kerk is
een versiering aangebracht in de vorm van rondboogfriezen.
*) Dat is duidelijk te zien aan de westkant van de kerk. Die westkant van de kerk bestaat namelijk uit nieuwe
rode stenen, die destijds bij de bouw van het torentje zijn gebruikt
DE KLOK
De oorspronkelijke kerkklok werd in 1809 gegoten door Christiaan Seest te Amsterdam. en
droeg het opschrift:
"lk noodig al wie vreest den Heer,
'tot Christus dienst den Hemelkoning.
En sla een naar geluid, wanneer
De Mensch verlaat deez aardsche woning. "
Daaronder stond te lezen:
“ Mr Corenelis Franciscus Frisius
Nauta, me renorandus Curavit.
Ansteledam [deel] Áo 1809. Ch.Seest"
ln 1943 werd de klok door de Duitsers uit de toren gehaald en voor militaire doeleinden
gebruikt. Na de bevrijding deed de klok van de Miedumer toren tijdelijk dienst in het
Gytsjerkster torentje. In 1948 kwam er door de offerbereidheid van de bevolking een nieuwe
klok. Met een gewicht van 370 kg hangt deze klok nu in de toren en is voorzien van het
volgende opschrift:
"In grimme macht út frjemd kontrei,
Stiel d'âlde yn neare tiid hjir wei.
Nou klinkt myn lûd oer 't hiele gea,
Ropt ‘t minsken op ta dank en bea. "
M.Mosselaar-Hoekstra
Op zondag 4juli 1948 werd de nieuwe klok tijdens de kerkdienst door dominee Zeilstra
ingewijd.
HET ORGEL
Het orgel dateert uit 1896 en werd gemaakt door de bekende orgelbouwers Bakker
&Timminga uit Leeuwarden. Het werd in de kerkdienst van 29 november 1896 in gebruik
Genomen door ds J.E. van Iterson.
HET INTERIEUR VAN DE KERK
In de kerk bevinden zich een aantal bijzondere bezienswaardigheden.
Direct opvallend bij binnenkomst is de eikenhouten preekstoel, een copie trouwens van de originele 17e eeuwse preekstoel die in 1920 bij een brand verloren is gegaan.
Vervolgens trekken de aandacht een overhuifde HERENbank en een niet-overhuifde
Herenbank. Ook het koperen doopbekken op voet en een groot aantal knopbanken is het
bewonderen waard en tot slot zijn er dan nog een drietal rouwborden, aan de muur
bevestigd, van de families Frisius en Van Meijers.
Het opschrift van het eerste rouwbord luidt:
“De Hr. En Mr. FRANCISCUS FRISIUS, g.V.Dr EN Oudste Advocaat S Hofs Van Friesland
En Gecommiteerde Staat ten Landdaage, OBIIT DEN XXVI FEBRU
CICICCCXLIV Oudt 84 Jaren
Op het tweede rouwbord is de volgende tekst aangebracht:
DE HEER en Mr CORNEELIUS FRANCISCUS FRISIUS Advocaat ’s Hofs Friesland
OudRekenmeester dezer Provintie alsmede OudBurgemeester En raad in de Vroedschap der Stad Leeuwarden. Overleden 7 Januarij Oud 68 Jaren.
Op het derde rouwbord staat vermeld:
“De Hoog Welgeboren Heere FREDERIK WILLEM VAN MEIJERS. Brigadier van de infanterie ten dienste van de Staat der Verenigde Nederlanden. Collonel en Commandant van het Lijfregiment van sijn HOOGHEID den Heere PRINSE van ORANGIE en NASSAUWE.
Etc.etc. Capiteijn van een Compagnie infanterie, beneffens Ridder van de Generoseteit. Oudt in 57ste Jaar overleden den 22 7ber 1742.” _ 7ber = 7 september
Deze kolonel Van Meijers werd enkele jaren voor zijn dood door de koning van Pruisen in de adelstand verheven.
HET AVONDSMAALZILVER
De kerk bezit een uniek avondmaalszilver, dat in 1650 aan de kerk is geschonken door Sijtske Bennes Sjoerda, nadat haar echtgenoot mr Tinco van Andringha was overleden.
Op de avondsmaalsbeker is de volgende inscriptie aangebracht:
" Sitske Bennes Siorda, wed.v.w.T.v.Andringha, grietman van Utingeradeel, heeft deze
Beker en drie zilveren schûtelen vereerd aan de gereformeerde gemeente Cristi tot Giekerk.
An.1660, den 21 april.
Oldste Kerkvoogd sinds H.v.Jepema, Raerdt Ord. In den Hove van Friesland.
Haer schoonzoon”.
Tekst: Dirk Laverman
(c) 2004-2006 Stichting Vom Himmel hoch
|
