Archief

9 november 2002

Dan Sus Dan So in Diepenveen

In de Nederlands Hervormde kerk van Diepenveen is op zaterdag 9 november de derde avond georganiseerd in de serie Dan Sus Dan So in de Noordelijke IJsselvallei. Het was het laatste concert aan de oostkant van de IJssel, omdat we de volgende maand bij Deventer de brug over steken en langs de rand van de Veluwe naar het noorden zullen trekken. De tocht langs de drie Sallandse kerken zit erop, met een mooie bekroning in de oude Diepenveense kloosterkerk.

Voorbereiding

De tijd die we nodig hebben voor de praktische voorbereiding van een concert begint gelukkig steeds korter te worden nu we meer ervaring krijgen. Dat moest ook wel, want met name in de week voorafgaande aan het concert zijn we als stichtingsbestuur erg druk geweest met zaken die buiten het organiseren van de concertavond vielen. We werden ineens ontdekt door een groot aantal kranten en andere media, er kwam belangrijk nieuws over de Broerenkerk in Zwolle en tegelijkertijd stond er een dag voorafgaande aan de avond in Diepenveen een ontmoeting met de Deventer cultuurwethouder Fleskes op het programma. Geen wonder dus dat er op het laatste moment nog een hoop praktische zaken geregeld moesten worden met betrekking tot het concert.

Zoals bekend moest de organist Toon Hagen van de Zwolse Michaëlskerk deze avond verstek laten gaan vanwege het verrekken van zijn kruisbanden. Hij werd vervangen door de Groninger organist Piet Wiersma.

De opkomst kan goed genoemd worden, met ongeveer 125 personen die de kerk voor het grootste deel vulden. Jammer voor die 75 mensen die er nog bij hadden gekund, want zij hebben een prachtige avond gemist. Maar wellicht is het ook maar beter zo, want in de kerken van Welsum en Vorchten, die wij begin volgend jaar aan zullen doen, zijn we met 125 personen meer dan uitverkocht. Dan zou het natuurlijk sneu zijn voor de mensen die dan buiten moeten blijven.

Programma

Ik zal niet proberen het programma van de avond uitputtend weer te geven (hiervoor hebben wij een prachtig programmaboekje ontwikkeld). Wel vind ik dat het in alle opzichten heeft voldaan aan ons doel om zo gevarieerd mogelijk verschillende "devote tradities en wat daarbij aansluit" de revue te laten passeren.

Piet Wiersma heeft op een geweldige wijze het wegvallen van Toon Hagen uit het programma opgevangen. Wie anders dan hij is zo’n goede vertolker van de oude Duitse barokmuziek. Hij spéélt het niet alleen, hij vóélt de stukken en dat kun je horen. Aan zijn monumentale serie ‘Bach in Groningen’, waarbij vele historische orgels van zijn geboortegrond werden geregistreerd kun je horen dat hij een persoonlijke vriend is van grootmeester Bach en het lijkt alsof ze bij elkaar in de klas hebben gezeten.

Bijzonder vind ik het om te horen hoe Wiersma ook met de hedendaagse muziek uit de voeten kan in de begeleiding van Mette Rooseboom . Toen ik haar in de pauze zei dat ze zo krachtig zong werd ik gecorrigeerd: het komt niet aan op kracht, maar op ruimte. Nou, die gaf ze! Ik heb werkelijk nog nooit gehoord hoe een menselijke stem zo’n beslag op zo’n grote ruimte kon leggen. Niet iedereen is van moderne muziek gediend, maar het is goed om te prikkelen, vind ik. Hedendaags in de oude traditie; orgel en zang. Maar laat ik niet vergeten hoe Mette de oude koralen weer tot leven bracht, waaronder het Ach wie flügtig, ach wie nichtig, dat mooi aansluit bij de gedachte van de Moderne Devotie.

William Shakespeare, vertolkt door voordrachtskunstenaar Paul Czerwinski , is op soortgelijke wijze verwonderd over de beperkingen van het menselijke leven. Gelukkig is er troost in de gedachte dat de liefde eeuwig is en het vleselijke overstijgt. Maar ja, wat als die liefde je in de steek laat? Dan blijft er alleen nog wanhoop over. En ja, dat vráágt natuurlijk om een slot in Bloem: Altijd november, altijd regen,/ Altijd dit lege hart, altijd.

De nederigheid van de mens over zijn eigen positie kwam bij Gregoriana op een andere manier tot uitdrukking. Zij zongen deze avond verschillende gezangen uit de liturgie van Kerkwijding met teksten uit o.a. Genesis en de Psalmen. Verwondering werd gewekt toen het drietal in pijen gehulde zangers plotseling neerknielde bij de tekst waarvan de vertaling luidt: Want van Hem is de zee, Hij heeft die gemaakt, en zijn handen vormden het droge. Komt, laten we aanbidden en ons voor God nederwerpen, tranen storten voor de Heer die ons gemaakt heeft.

Nog niet eerder werd zoveel hedendaagse muziek gespeeld bij een Dan Sus Dan So-avond als tijdens deze avond, want uiteraard bestond het werk van The Anido Guitarduo uit eigentijds werk. Net als bij de eerdere avonden werd een werk van Kruisbrink (zelf één van de uitvoerenden) en een werk van María Luisa Anido uitgevoerd. De composities van Kruisbrink maken gebruik van veel bijzondere technieken, zoals percussie (op de klankkast) of het gebruik van de bottle neck. Het duo kent elkaar door en door, wat blijkt uit de subtiele aanwijzingen die ze aan elkaar geven tijdens het spelen. Een oogwenk, een knikje of een andere gezichtsuitdrukking, deze wijze van communiceren maakt het mogelijk dat de muziek van het gitaarduo een enorme rust in zich heeft, waardoor de verspreide klanken des te beter tot uitdrukking komen.

De vrolijkste noten blijven komen uit de hoek van de volksmuziek. Ook ditmaal kwamen Gudrun Hansen en Han Schipperheijn de Liereleijers vertegenwoordigen, met een scala van muziek uit de oude liedboekcultuur. Zij spelen de muziek van de Renaissance op replica’s van originele instrumenten en zijn gehuld in kleding uit de periode. Telkens hebben zij andere kleren en accessoires aan, wat alleen al een optreden van het gezelschap aantrekkelijk maakt. De draailier, luit, doedelzak en verschillende fluiten (waaronder koehoorns) kwamen goed tot hun recht in de kerk, omdat hun klanken een zwevend en kwetsbaar karakter hebben en een ondersteuning van de ruimte goed kunnen gebruiken. Dit "zweven door de ruimte" werd nog eens extra versterkt doordat de twee uitvoerenden zich regelmatig verplaatsten door de hele zaal.

Slot

De avond in Diepenveen heeft ons, zoals gezegd aan het einde van onze tocht door Salland gebracht. Goed, voor volgend jaar zijn er alweer nieuwe plannen, maar vooralsnog zullen bezoekers uit het oostelijke gebied de IJssel moeten oversteken om de Dan Sus Dan So-karavaan achterna te reizen. Telkens zal een ander programma worden uitgevoerd en telkens spelen de avonden zich af in een andere interessante monumentale kerk. Maar ja, dan zullen de Overijsselaren op de één of andere manier de rivier over moeten steken. Op de heenweg kan dat eventueel met de pont vanaf Wijhe of Olst, maar tijdens de terugreis moet wel een brug worden overgestoken (bij Zwolle of Deventer), omdat de pont maar tot ongeveer half tien vaart.

Toch zal een groot aantal personen de oversteek wagen, want gaandeweg is een groep aan het ontstaan die het leuk vindt om met ons mee te reizen langs de verschillende historische kerken in de regio. Gelukkig slagen we in ons doel om mensen bijeen te brengen met een zeer uiteenlopende achtergrond die samen een gevarieerd programma willen meemaken waarin de devote cultuur centraal staat. Ik ervaar het zelf zoals Geert Maessen van Gregoriana het omschreef toen hij wegging na het concert in Diepenveen: "We zijn nu geen van beiden meer alleen!"


Zwolle, 10 november 2002

Harm Jan Wilbrink

Opname Diepenveen