Archief

27 juni 2003

Verslag Dan Sus Dan So in Wijhe

De Nicolaaskerk van Wijhe is een bijzondere creatie die het voorgeslacht aan ons heeft overgeleverd. De toren van de driebeukige kerk is voor het grootste deel Romaans. De verschillende beuken zijn in gotische stijl gebouwd, terwijl -en dat is bijzonder in deze regio- ook een aantal barokke versieringen in de kerk zijn aangebracht. De kerk van Wijhe is in die zin een allegaartje, maar wel bijzonder. De kerk heeft een prachtige akoestiek die tot uitdrukking kwam tijdens het vierde zomerconcert onder de naam "Dan Sus Dan So" op vrijdag 27 juni.

Organiste Gonny van der Maten opende de avond. Zij is verbonden als cantrix/organiste in de Geertekerk van Utrecht en probeert het orgel uit zijn geïsoleerde positie in de muziekwereld te halen. In het verleden heeft ze programma’s ontwikkeld waarbij ze het instrument combineerde met o.a. dans en poëzie. Geen wonder dus dat het meteen ‘klikte’ tussen haar en de stichting Vom Himmel hoch. De orgelwerken die Gonny van der Maten deze avond speelden hadden een bijzondere opbouw. Na een luchtig Preludium in D van Carl Philipp Emanuel Bach volgden enkele ‘devote’ variaties rond de koraal Mache dich, mein Geist bereit, om te eindigen met een feestelijk "Kleines Oboekozert" van J.H. Knecht. Gonny van der Maten wist de verschillende sferen heel natuurlijk tot uitdrukking te brengen en heeft een stevig stempel op de avond gedrukt.

Voor de tweede keer binnen de Dan Sus Dan So-programma’s werd het gregoriaans gezongen door de Schola Martini , die is verbonden aan de Utrechtse Kathedraal. Vanaf het moment dat het gezelschap begon met zingen was te merken dat het kerkgebouw is ontworpen voor deze muzieksoort. Wanneer de zangers even ophielden met zingen was een prachtige naklank te horen. Het gezelschap zong de oude gezangen met de grootst mogelijke rust en aandacht. Hoe lang zou het geleden zijn dat het gregoriaans voor het laatst op deze plaats heeft geklonken? vroeg ik me af. Misschien wel sinds de Reformatie, zodat de schola vanavond een extra bijzondere taak heeft volbracht.

Behalve voor het gregoriaans bleek de kerk ook bijzonder geschikt voor de harpmuziek, die deze avond werd gespeeld door Marjan de Haer . Het instrument wordt bij uitstek geassocieerd met het hemelse en het ‘goddelijke schouwen’. De harp wordt veel genoemd in het boek van de Psalmen ("Waak op, mijn ziel, waak op, harp en citer; ik wil het morgenrood wekken."(Psalm 57:9)). De schaapherder David was in staat met zijn muziek de ‘kwade geesten’ van koning Saul uit te drijven. Marjan de Haer heeft deze avond laten horen dat de heldere klanken van het instrument inderdaad het vermogen hebben om de menselijke geest op te tillen uit de alledaagse werkelijkheid. Er heerste een opvallend grote stilte tijdens het harpspel, omdat iedereen met zijn of haar gedachten elders was.

Hoewel hij aanvankelijk niet op het programma stond hebben we Paul Czerwinski enkele weken voor het concert gevraagd toch een aantal korte gedichten voor te dragen in Wijhe. Vanwege de langste dag, die in de week van het concert viel, kon hij het toepasselijke Sonnet 18 van Shakespeare voordragen: "Shall I compare thee to a summer’s day?" De poëzievoordracht van Paul Czerwinski is een belangrijke pijler voor de Dan Sus Dan So-concerten. Uit de reacties van het publiek blijkt altijd weer hoezeer zijn bijdrage wordt gewaardeerd. Helaas zijn er in Nederland geen andere voordrachtskunstenaars te vinden die poëzie voordragen zoals Czerwinski dat doet. Het genre van de voordracht is in het televisietijdperk een zachte dood gestorven en dat is jammer, temeer omdat het in de eeuwen achter ons zo’n belangrijke rol in de samenleving heeft gespeeld, zowel in de Europese landen als daarbuiten.

Voor de eerste keer tijdens de zomerconcerten deed het Anido Guitarduo weer mee aan de Dan Sus Dan So-programma’s. In de afgelopen winterserie waren zij een onderdeel van het min of meer vaste gezelschap dat de verschillende IJsselkerkjes bezocht. Zoals meestal stond er een werk van Annette Kruisbrink (de ene helft van het gitaarduo) op het programma en werd daarnaast een compositie van de Argentijnse María Luisa Anido uitgevoerd. Hiermee brengt het duo een mix van traditie en vernieuwing, die zowel uitdagend als harmonieus is. Het brede spectrum van de gitaarklanken werd volledig door hen aangesproken.

Sopraan Alice van de Geest deed voor de derde keer mee aan een Dan Sus Dan So-avond. Haar prachtige stem klonk deze avond niet alleen technisch overtuigend, maar bovenal meende ik in het geluid een grote betrokkenheid bij het gezongene te horen. Alice van de Geest is niet bang om aria’s te zingen, zoals het bekende ‘Bist du bei mir’ van Bach en het ‘How beautiful are the feet of them’ van Händel. Om deze aria’s met zoveel overtuiging te kunnen zingen moet het wel diep uit het hart komen, denk ik.

Grote verrassing van de avond is het draailierspel van Tonny Holsbergen . Nog niet eerder had zij aan een concert van de stichting Vom Himmel hoch meegewerkt. Ze maakte een grote indruk op het publiek met het door haarzelf gecomponeerde werk ‘De Trein’. De prachtige drone-tonen, die zo typisch zijn voor zowel de draailier- en de doedelzakmuziek, zijn erg geschikt voor de akoestiek van een kerk. Samen met een sobere ritmische begeleiding voegde ze er prachtige melodieën aan toe, die zo virtuoos en gedifferentieerd waren als ik nog nooit van een draailier had gehoord. Als één man strekte het publiek zich uit tijdens de eerste tonen om het geluid en het instrument nog beter in zich op te kunnen nemen. Tonny Holsbergen liet haar ‘trein’ langzaam op gang komen en nam het hele publiek mee als in een trance. Nadat het voertuig tot stilstand was gekomen werd er spontaan geapplaudisseerd.

Er was weer eens iets bijzonders gebeurd op deze gewone vrijdagavond in juni.

Zwolle, 28 juni 2003

Harm Jan Wilbrink