Meditaties en levensbeschouwing

Dalai Lama: "Samenwerking tussen de religies"

Vom Himmel hoch toch levensbeschouwelijk?

Hier vindt u een artikel dat is opgetekend uit de mond van de Dalai Lama. De gedachte dat de verschillende godsdiensten beter kunnen samenwerken dan elkaar bestrijden is de basisgedachte achter de Muzische Meditaties, waarbij devote cultuur uit Oost en West bijeen wordt gebracht. De Dalai Lama verwoordt deze gedachte, nadat hij zich eerst bekendmaakt als boeddhist.

"Als boeddhistische monnik vind ik het boeddhisme [...] het meest geschikt. Ik heb ontdekt dat het boeddhisme voor mij het beste werkt. Maar dat wil niet zeggen dat het boeddhisme het beste is voor iedereen. Dat is duidelijk. Het is een feit. Als ik zou geloven dat het boeddhisme voor iedereen het beste is, zou dat dom zijn, want verschillende mensen hebben verschillende geestesgesteldheden.

Verscheidenheid

De verscheidenheid aan mensen vereist dus een verscheidenheid aan godsdiensten. Het doel van religie is om mensen te helpen. Als we maar één godsdienst zouden hebben, zou die na een tijdje veel mensen niet meer ten dienste staan. Stel, je hebt een restaurant en serveert maar één gerecht -dag na dag, voor elke maaltijd- dan houd je na een tijdje niet veel klanten meer over. Mensen hebben behoefte aan en stellen prijs op afwisseling in hun voedsel, omdat er zoveel verschillende smaken zijn. Zo zijn godsdiensten in zekere zin bedoeld om de menselijke geest te voeden.

Ik denk dat we kunnen leren dankbaar te zijn voor die verscheidenheid aan godsdiensten en een grote waardering kunnen krijgen voor de uiteenlopende religies. Sommige mensen komen er dus misschien achter dat het jodendom, het christendom en het islamitische geloof voor hen het beste werkt. We moeten dan ook respect en waardering opbrengen voor de waarde van alle verschillende grote wereldgodsdiensten.

Innerlijke ervaring

Al deze godsdiensten kunnen een wezenlijke bijdrage leveren ten voordele van de mensheid. Ze zijn er allemaal op gericht het individu gelukkiger en de wereld beter te maken. Maar als de godsdienst werkelijk een bijdrage wil leveren aan het verbeteren van de wereld, moet de individuele beoefenaar van die godsdienst, denk ik, wel de leerstellingen van die godsdienst serieus in de praktijk brengen. Je moet de religieuze leerstellingen in je leven integreren, waar je ook bent, zodat je ze kunt gebruiken als een bron van innerlijke kracht. En je moet meer inzicht krijgen in de denkbeelden van de religie, niet alleen intellectueel gezien maar met een diep gevoel; ze moeten deel gaan uitmaken van je innerlijke ervaring.

Ik ben van mening dat je een diep respect kunt cultiveren voor de verschillende religieuze tradities. Eén reden om al die andere tradities te respecteren, is het feit dat al die tradities een ethisch kader kunnen verschaffen dat je gedrag kan bepalen en positieve effecten kan hebben. Bij het christendom kan een geloof in God je bijvoorbeeld voorzien van een coherent en vastomlijnd ethisch kader dat je gedrag en levenswijze kan beheersen -en dit kan een bijzondere krachtige methode vormen, omdat er een bepaalde intimiteit wordt gecreëerd binnen de relatie met God, en je je liefde voor God, de God die jou geschapen heeft, toont door liefde en mededogen jegens medemensen te tonen.

Essentieel

Wat godsdienst betreft, als we een godsdienst aanhangen, dan is dat goed. Maar zelfs zonder een geloof kunnen we ons redden. In sommige gevallen kunnen we ons zelfs nog beter redden. Maar dat is een individuele keuze; als je wil geloven, goed! Zo niet, ook goed. Maar er is ook een andere niveau van spiritualiteit, dat ik wezenlijke spiritualiteit noem -menselijke basiseigenschappen als goedheid, vriendelijkheid, mededogen en zorgzaamheid. Of we nu gelovig zijn of niet, deze vorm van spiritualiteit is essentieel.

Ik persoonlijk vind dit tweede niveau van spiritualiteit belangrijker dan het eerste, want hoe schitterend een afzonderlijke godsdienst ook moge zijn, het aantal mensen dat erin gelooft blijft beperkt, het gaat hierbij slechts om een deel van de mensheid. Maar zolang we mensen zijn, zolang we lid zijn van de menselijke familie, hebben we allemaal deze spirituele basiswaarden nodig. Zonder die waarden blijft het menselijke bestaan zwaar en dor. Dat heeft tot gevolg dat niemand van ons gelukkig kan worden; onze hele familie zal lijden, wat uiteindelijk zorgt voor meer problemen in de maatschappij. Het wordt duidelijk dat het instandhouden van dit soort spirituele basiswaarden een cruciale rol gaat spelen.

Goede mensen worden

Bij het streven deze spirituele basiswaarden te cultiveren, moeten we, denk ik, niet vergeten dat van de, zeg, vijf miljard mensen op deze planeet, er misschien maar zo'n een a twee miljard heel oprecht, werkelijk gelovig zijn. Wanneer ik het heb over oprechte gelovigen, bedoel ik daarmee uiteraard niet de mensen die bijvoorbeeld alleen zeggen: "Ik ben een christen" omdat ze uit een christelijke familie komen, maar in het dagelijkse leven misschien vrijwel geen rekening houden met het christelijke geloof of het niet daadwerkelijk in de praktijk brengen.

Als we die mensen buiten beschouwing laten, houd je, denk ik, zo rond de één miljard mensen over die zich echt toeleggen op hun geloof. Dat wil zeggen dat vier miljard, de meerderheid van de mensen op aarde, niet-gelovigen zijn. We moeten dus nog steeds een manier vinden om te proberen het leven van die meerderheid, de vier miljard mensen die geen specifieke godsdienst aanhangen, te verbeteren - manieren om hen te helpen goede mensen, deugdzame mensen te worden, zonder enige religie."

Dalai Lama, De Kunst van het Geluk (1999), blz. 252-253 en blz. 262-263, geschreven samen met Howard C. Cultler. Den Haag: Uitgeverij BZZToH.