Media

Nederlands Dagblad

'Particulieren moeten van kerkjes afblijven'

door onze redacteur Hans Hopman

ZWOLLE - Volgens drs. Harm Jan Wilbrink uit Zwolle gaat er door de horecawereld de mare: aan kerkjes valt geld te verdienen. Dus worden in Nederland steeds meer kerkgebouwen vanwege de sfeervolle ambiance opgekocht. De kerk als café; Wilbrink spreekt er met afschuw over. Met zijn stichting Vom Himmel hoch stelt hij zich ten doel de waardering voor het christelijk erfgoed te vergroten. Devote ruimtes met prachtige akoestiek vindt Wilbrink ongepast als horecabestemming. Kerken die leeg komen te staan verdienen een respectvollere herbestemming, meent de dertigjarige stichtingsvoorzitter. "Ook in onze regio is de situatie urgent.'' Hij wijst op de Oude Mariakerk in Deventer en de Broerenkerk in Zwolle.

Kerken dienen in handen van de gemeenschap te blijven, is het credo van de stichting, die overigens niet van plan is kerkgebouwen op te kopen.Verschrikkelijk vindt de socioloog Wilbrink wat er met de historische Bethlehemsekerk in zijn woonplaats is gebeurd. Een 'mega-horeca-ondernemer' verbouwde er het complete binnenwerk, waar nu recepties en houseparty's worden georganiseerd. Op dezelfde manier werd in zijn vorige woonplaats Dedemsvaart een synagoge gesloopt ten behoeve van nieuwbouw van een slijterij. "Als een gebouw al jaren leeg staat, is kennelijk ieder initiatief welkom.'' Daardoor kan een kerkgebouw dat misschien al bijna duizend jaar in bezit is van ,,de gemeenschap'', ineens in particuliere handen komen. Onverantwoord, aldus Wilbrink die christelijk is opgevoed, maar op zeventienjarige leeftijd met de kerk brak.

Hij kwam opnieuw met de christelijke cultuur in aanraking toen hij zocht naar muziek voor bij een fototentoonstelling. Een vriend wees hem op de Goldbergvariaties van Bach. Hij was meteen verkocht en draaide de cd bijna grijs. "In deze muziek zoekt Bach niet zichzelf, maar richt hij zich op iets buiten zichzelf.''

Van het een kwam het ander. Wilbrink organiseert vanaf 14 september concerten in kerken in Zwolle en wijde omgeving. Hij boort er naar eigen zeggen een nieuw publiek mee aan. Zelfs uit de Randstad weet hij mensen te trekken. Ze komen af op concerten die het gregoriaans, koralen of wat daarbij past tot thema hebben.

De akoestiek van kerken acht hij onovertroffen. Daar heeft de naam van zijn stichting ook mee te maken: "We zoeken naar datgene wat klinkt alsof het uit de hemel is neergedaald.'' Vom Himmel hoch is de titel van een kerstlied van de reformator Maarten Luther.

Iedereen

Kerkgebouwen moeten volgens Wilbrink van iedereen blijven. Daarom ziet hij ze liever niet verbouwd worden tot woning, reclamebureau of café. Kerken gebruiken als bezinningsruimte of expositieruimte, vindt hij wel kunnen. Een glaasje wijn bij een concert kan ook nog. "Maar het massaal tappen van alcoholische dranken en het serveren van delicatessen past niet goed bij de oude kerken.'' De stichting (website www.vomhimmelhoch.nl) is in april opgericht. Over media-aandacht heeft ze niet te klagen. "We zijn een landelijke stichting, maar we beginnen klein (regionaal).'' Vorige week heeft de stichting zestig kerken die een goede akoestiek hebben, per brief benaderd. Aan de beheerders is gevraagd of hun gebouw voor concerten gebruikt mag worden.

Het was een ingezonden brief in Trouw, vorig jaar op 11 juli, waarmee Wilbrink zijn grieven voor het eerst publiek maakte. Hij schreef toen onder meer: Mag een club van pakweg 25 kerkgangers in één of ander plattelandsdorp zomaar beslissen wat er gebeurt met eeuwenlange cultuurgeschiedenis? Kan gemeenschapsgoed zomaar door een kleine groep in de tegenwoordige samenleving worden verkocht 'aan de eerste de beste met voldoende geld?'

Dogmatiek

Niet geloven en zich toch aangesproken weten door christelijk gedachtegoed in de muziek van Bach: de persoon in kwestie ziet er geen tegenstelling in. Met de dogmatiek van de kerk zegt Wilbrink weinig te kunnen. Wel voelt hij zich aangesproken door de oproep tot naastenliefde en het idee "dat het niet alleen maar om het materiële draait'' Met pijn in het hart ziet hij kerken omgebouwd worden tot partycentra. Kerkmensen gooien hem weleens voor de voeten: 'Dan had je maar naar de kerk moeten blijven gaan.' Met die stelling gaat hij niet mee: ,,Je hoeft niet te geloven om de christelijke cultuur mooi te vinden.''