Media

Apeldoornse Courant

Met liefde voor de devote cultuur

Vom Himmel hoch wil monumentale kerken respectvol herbestemmen

Door S. C. Bax

ZWOLLE - Precies een jaar zet de stichting "Vom Himmel hoch" zich dezer dagen in voor een respectvolle herbestemming van monumentale kerken die niet meer als bedehuis dienstdoen. Voorzitter Harm Jan Wilbrink omschrijft het gemeenschappelijke gevoelen van donateurs en leden als „liefde voor de devote cultuur." De stichting is actief: recent ging er weer een brief naar de Stichting Oude Groninger Kerken, omdat die geen respectvol gebruik zou maken van de aan haar toevertrouwde bedehuizen.

Hoofddoel van Vom Himmel hoch is om, als monumentale kerken in handen vallen van nijvere ondernemers die het cultuurgoed willen exploiteren, dit óf tegen te gaan of zó te begeleiden dat het gebouw respectvol bejegend wordt. De stichting wil de waardering voor de oude Europese cultuur vergroten. Teleurstelling en vreugde markeerden het afgelopen jaar haar werk. Om maar met de teleurstelling te beginnen: het doet Wilbrink nog altijd verdriet dat de Dominicanerkerk in Maastricht niet behoed kon worden voor haar huidige functie: die van fietsenstalling.

De stichting richt zich in eerste instantie op de kerkgebouwen in en rond Zwolle. Met enthousiasme verzette ze zich tegen plannen om een partycentrum te vestigen in de Deventer Mariakerk. Het bestuur bedruipt zich met geld van donateurs en kleine subsidies van de provincie Overijssel en Gelderland. Er zijn meer zaken die de betrokkenen samenbinden, zoals de liefde voor muziek in het algemeen en voor het orgel in het bijzonder. Vorig jaar zag Vom Himmel hoch -de naam herinnert aan een gedicht van Luther- kans heel wat muziekuitvoeringen in monumentale kerken te verzorgen. Daar kwamen steevast honderd of meer betalende bezoekers op af. Het succes van deze uitvoeringen, onder de noemer "Dan Sus Dan So", vindt de voorzitter best een schouderklopje waard. Vrijdagavond wordt in de Zwolse Dominicanenkerk een thema-avond belegd waarop Psalm 42 centraal staat. „Van gregoriaans tot hedendaagse uitvoeringen."

Op de website www.vomhimmelhoch.nl staat verdere informatie. Dat het niet altijd goed gaat, leert de melding op die website dat de voor komende zomer geplande concertserie in Twente is afgelast. „De reden hiervoor is dat, behalve de gemeente Enschede, alle overige (zes, SCB) gemeenten hebben geweigerd voldoende mee te werken aan de serie. "Het door laten gaan van de serie zou onvermijdelijk het einde van de stichting Vom Himmel hoch zijn geworden, omdat zij als beginnende organisatie niet over financiële reserves beschikt." De schade bedraagt „enkele duizenden euro’s."

Het bestuur van Vom Himmel hoch acht zich niet gebonden aan een religieuze groepering, maar wil een afspiegeling van de Nederlandse bevolking zijn. Rond het bestuur staan kenners van de Middeleeuwen zij aan zij met musicologen, academici en anderen. „Als wij een kerkgebouw, zeker zo’n oud, binnentreden, willen we ons nederig opstellen." In de devotie, die haar historische wortels heeft in de streek onder Zwolle, namelijk die van de Moderne Devotie, vinden wij, zegt Wilbrink, „iets wat zelfs de tegenstelling tussen Rome en Reformatie overstijgt. Wij willen mensen graag enthousiast maken om zich te zetten achter het ideaal om oude monumentale gebouwen blijvend te respecteren. Als er in een kerk een feestgelegenheid is, een disco of een supermarkt, gruwen wij daarvan."

Onlangs nog deed hij, socioloog van professie, een schokkende ontdekking. „Als liefhebber van oude Groninger kerken bezocht ik het kerkje van Oostrum. Er was een feest gaande in dat monument, waarbij de drank rijkelijk vloeide. Tussen de grafstenen stond een barbecue. In de kerk klonk luide muziek. Ik ben snel weer weggereden." Nog is het einde van zijn grieven niet daar. Want recent kwam hem ter ore dat de Stichting Oude Groninger Kerken in de middeleeuwse kerk in Saaxumhuizen toestemming had verleend om eigentijdse muurschilderingen aan te brengen. Wilbrink ervaart de levensgrote, in felle kleuren uitgevoerde schilderingen in het oude houten interieur als een ruwe verstoring. Een student van de Groninger kunstacademie verzorgde de kunststukken. Inmiddels ging een brief uit naar de Groninger stichting, waarin de zorg van Vom Himmel hoch onder woorden is gebracht.

Toch is het lang niet allemaal kommer en kwel, vindt de voorzitter. „Er zijn best ideële instellingen die zorgvuldig met hun gebouwen omgaan." De ontwikkelingen waarbij de liefde voor de historie in ons land afneemt, het respect voor cultureel erfgoed meer en meer gaat ontbreken en de kosten die het instandhouden van monumenten met zich meebrengt, steeds hoger worden, doen vermoeden dat we van Vom Himmel hoch nog vaker zullen horen.