Door Co Verdaas en Lia Roefs, Tweede Kamerleden voor de PvdA

Nederlanders gaan steeds minder vaak naar de kerk. Dit heeft grote gevolgen voor het beheer en de toegankelijkheid van kerken. In het beste geval sluiten kerken de deuren en blijft het gebouw voorlopig behouden, maar even zo vaak dreigt sloop. Een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse cultuur dreigt op deze manier geruisloos te verdwijnen. Alle reden waarom ook de PvdA zich wil inzetten voor het behoud van ons religieuze erfgoed.

Veel kerken staan op de nominatie om te worden gesloopt. Dit leidt niet zelden tot veel weerstand bij buurtbewoners, ook bij degenen die nooit een kerk bezoeken. De redenen laten zich raden: een kerk is vaak een beeldbepalend element in een buurt. Het geeft smoel en identiteit aan een buurt. Omwonenden hebben daarom vaak, ook als ze niet gelovig zijn, toch een band met het gebouw. Kerken vormen daarnaast een onlosmakelijk onderdeel van onze gezamenlijke geschiedenis, daar mag je niet achteloos de slopershamer op laten neerdalen. Precieze getallen ontbreken, maar van de ruim 7000 kerken in ons land, dreigt volgens de Taskforce Toekomst Kerkgebouwen de komende jaren zo’n kwart zijn deuren te sluiten.

Veel kerkbesturen kiezen voor sloop (en verkoop van de grond) omdat het onderhoud eenvoudigweg niet langer kan worden opgebracht. Volgens een ingewijde die ik sprak wordt in de Rooms Katholieke kerk meer dan 40% van het budget aan onderhoud besteed.
Geld is echter niet het enige probleem. Kerkbesturen zijn doorgaans weinig creatief bij het vinden van nieuwe invullingen van kerken of staan hier niet voor open. Ook het maximaliseren van de opbrengsten maakt sloop en verkoop tot een aantrekkelijke optie.

Er zijn gelukkig ook voorbeelden van hoe het wel kan. Zo zijn in een Zwolse kerk door een corporatie appartementen voor ouderen gerealiseerd, is het Rijksarchief Limburg in een kerk ondergebracht en zijn er in de Pieterskerk te Leiden regelmatig beurzen en optredens van bands (zo mocht ik met mijn eigen band ervaren!).
Gemeenten spelen bij een dergelijke herbestemming een belangrijke rol: zij zijn het immers die de eventuele sloopvergunning afgeven en beslissen over mogelijke functies na sloop dan wel de gebruiksmogelijkheden van een kerk verruimen.

Het ministerie van VROM zal allereerst in kaart moeten brengen welke kerken op de nominatie staan te worden afgestoten. Goede voorbeelden van functieomzetting moeten verzameld worden en onder de aandacht worden gebracht bij kerkbesturen en gemeenten. Een bescheiden Rijkssubsidie kan daarbij als ‘trigger-money’ dienen om de functieomzetting van kerken te vereenvoudigen. Het kerkbestuur zal weliswaar met minder directe inkomsten genoegen moeten nemen, maar de kerken zelf blijven behouden. Het allerbelangrijkste is wellicht dat alle betrokkenen zich ervan bewust worden dat kerken alleen behouden blijven als de van oorsprong religieuze functie een bredere basis krijgt. Alleen door nieuwe gebruikers toe te laten wordt het draagvlak voor behoud en onderhoud van de kerken groot genoeg.
De kerken horen er wat de PvdA betreft dus helemaal bij. Als de kerken accepteren dat ook andere gebruikers bij de kerk willen horen, dan kunnen er nog veel kerken gered worden.

Co Verdaas en Lia Roefs zijn lid van de Tweede Kamer voor de PvdA


Naar het artikel van CDA-leden Nicolien van Vroonhoven en Frank Petter
"Behoud de kerk in het landschap " Trouw - Podium, donderdag 3 augustus 2006

Home
Task Force Toekomst Kerkgebouwen